23 Απρ 2005

Αλάνγκ-Γκουτζαράτ. Νεκροταφείο για πλοία …και ανθρώπους


Το Αλάνγκ βρίσκεται στην είσοδο του κόλπου Χαμπάντ, στο Γκουτζαράτ, στη βορειοδυτική Ινδία, δίπλα στα πακιστανικά σύνορα και βρέχεται από την Αραβική Θάλασσα. Από άσημο ψαροχώρι έχει γίνει γνωστό παγκόσμια τα τελευταία είκοσι χρόνια, μιας και έχει μετατραπεί στο μεγαλύτερο «νεκροταφείο» πλοίων σε όλο τον πλανήτη. Κάθε χρόνο περίπου 400 μεγάλα εμπορικά σκάφη, τα περισσότερα τεράστια φορτηγά και τάνκερς διαλύονται στα έξι χιλιόμετρα της παραλίας για να πουληθεί ο χάλυβας και τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά. Μόνο το 2003, το Αλάνγκ έβγαλε τρία εκατομμύρια τόνους χάλυβα καλύπτοντας, πλέον το 15% των ετήσιων αναγκών της Ινδίας. Δεν διαλέχτηκε τυχαία η περιοχή. Η θαλάσσια παλίρροια, δυο φορές τον μήνα όταν γεμίζει το φεγγάρι ή όταν ξεκινά το καινούριο, βοηθά τα γέρικα σκαριά των χιλιάδων τόνων να πλησιάσουν την ακτή και να αράξουν στα αβαθή.

Τότε πιάνουν δουλειά οι άνθρωποι. Με γυμνά χέρια και σώματα, χωρίς καμία προστασία, με απλά σφυριά ή αυτοσχέδιες κατασκευές κοπής των μετάλλων, χιλιάδες εργάτες σπάζουν τα πλοία σε πρωτόγονες και απίστευτα επικίνδυνες συνθήκες. Πριν ξεκινήσουν -στη θέση της σαμπάνιας που σπάζουν οι πλοιοκτήτες στην καθέλκυση- θρυμματίζουν μια καρύδα στα πλευρά του πλοίου και κάνουν μια προσευχή στον θεό των ελεφάντων, για να τους προστατέψει από τα ατυχήματα. Θα πάρουν μάλιστα και την καμπάνα από την γέφυρα και θα την αφιερώσουν σε κάποιο γειτονικό τζαμί ή ινδουιστικό ναό. Για περίπου ενάμισι δολάριο την μέρα, 40.000 εργάτες δουλεύουν στο διαλυτήριο του Αλάνγκ, οι περισσότεροι εσωτερικοί μετανάστες από την ανατολική Ινδία. Κατά μέσο όρο ένας εργάτης την μέρα σκοτώνεται και άγνωστος αριθμός τραυματίζεται. Τα κατάγματα, τα καψίματα και οι λιποθυμίες από τις αναθυμιάσεις είναι η καθημερινή ρουτίνα. Ούτε λόγος για ιατρική περίθαλψη, εκτός από ένα μικρό ιατρικό κέντρο, που έστησε τελευταία ο Ερυθρός Σταυρός. Μερικοί γιατροί που ασχολήθηκαν με τις συνθήκες, υπολογίζουν πως ένας στους τέσσερις εργάτες θα προσβληθούν από καρκίνο από την μόλυνση που προκαλούν τα τοξικά υλικά, όπως ο αμίαντος, τα αέρια, το κλοφέν, ο μόλυβδος κλπ. Υπολόγισαν μάλιστα πώς στις δέκα με δώδεκα ώρες δουλειά, τα πνευμόνια των εργατών, δέχονται μόλυνση ίδια με το κάπνισμα 15 πακέτων τσιγάρων ημερησίως!!

Αλλά και στις παράγκες που μένουν οι συνθήκες δεν είναι καλύτερες. Χωρίς αποχετευτικό δίκτυο και λιγοστό πόσιμο νερό, η ελονοσία, οι διάρροιες και οι ηπατικές ασθένειες θερίζουν. Πρόσφατα μάλιστα παρατηρήθηκε κατακόρυφη αύξηση και των κρουσμάτων AIDS, φαινόμενο που οι «Ινδικοί Τάιμς» το απέδιδαν στην έλλειψη γυναικών στους καταυλισμούς!! Οι εργάτες κοιμούνται σε αυτοσχέδιες καλύβες, μέσα στα λασπόνερα, και πάνω σε ένα έδαφος μαύρο από τα κατάλοιπα των πλοίων και το πετρέλαιο. Τόσο η ακτή όσο και η θάλασσα, έχουν από καιρό μολυνθεί και οι περιβαλλοντολογικές οργανώσεις εκτιμούν πως θα χρειαστούν πάνω από 20 χρόνια για να επανέλθει -αν μπορεί να γίνει ποτέ αυτό- η κατάσταση στην αρχή, με την προϋπόθεση φυσικά πως σταματά η δραστηριότητα του διαλυτηρίου.

Το διαλυτήριο όμως έχει κάθε χρόνο και πιο πολύ δουλειά. Οι μεγάλες πλοιοκτητικές εταιρίες από όλες τις θάλασσες και χώρες έχουν μεγάλο συμφέρον να στείλουν εκεί τα πλοία για να πεθάνουν, εξαιτίας του πολύ χαμηλού εργατικού κόστους και της ανεξέλεγκτης κατάστασης για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Μέχρι και το Αμερικάνικο πολεμικό ναυτικό, ξεπερνώντας δισταγμούς για διαρροή μυστικών, σκέφτεται να αρχίσει να στέλνει τα αποστρατευμένα πλοία στο Αλάνγκ.

Το Αλάνγκ δεν είναι το μοναδικό «νεκροταφείο πλοίων» στη νότια Ασία. Και το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές μπήκαν τελευταία στον ανταγωνισμό. Το 90% των γέρικων πλοίων από όλο τον κόσμο κάνουν το τελευταίο ταξίδι τους με ρότα τις ακτές αυτών των τριών χωρών. Στο θάνατο τους θα πάρουν μαζί τους και μερικούς ανθρώπους για παρέα.


* Ο «Αθέατος Κόσμος», δανείστηκε αυτήν την φορά την ιδέα για το θέμα του από το ντοκιμαντέρ «Shipbreakers» του Καναδού Μίκαελ Κοτ, που προβλήθηκε στο πρόσφατο φεστιβάλ στην Θεσσαλονίκη, αν και έχασε την μοναδική προβολή του.

9 Απρ 2005

Μεξικάνοι στο Ιράκ. Το ξένο αίμα …είναι πιο φθηνό!


Το Tlaquepaque περιλαμβάνεται σε όλους τους τουριστικούς οδηγούς για το Μεξικό. Κτισμένο το 1530 από τους Ισπανούς με το όνομα Σαν Πέδρο, πήρε το ιθαγενικό όνομά του από μια ινδιάνικη έκφραση για το μέρος που βρίσκεται πάνω σε αργιλώδες έδαφος. Τώρα πλέον προάστιο της Γκουδαλαχάρα, προς τα νοτιοανατολικά, είναι φημισμένο για τα πήλινα χειροτεχνήματα του και συγκεντρώνει χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Σχεδόν κανένας από αυτούς όμως δεν γνωρίζει πως στο νεκροταφείο του Tlaquepaque τον περασμένο Δεκέμβρη, ανοίχτηκε ένας καινούργιος τάφος για να υποδεχτεί έναν "ήρωα πολέμου". Στην κηδεία του 21χρονου Σέρτζιο Ντιάζ Βαρέλα, στις 12 του Δεκέμβρη, συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες κάτοικοι του προαστίου με περίεργα συναισθήματα. Ο νεαρός Μεξικανός σκοτώθηκε στο Ραμάντι του Ιράκ, στα τέλη του Νοέμβρη, από μια βόμβα που έβαλαν οι αντάρτες στο πλάι του δρόμου, από όπου περνούσε η περίπολος που συμμετείχε. Η μητέρα του Σέρτζιο, Μαρία Γουαδαλούπε, αρνήθηκε να τυλίξει το φέρετρό του με την αμερικανική σημαία και καταριότανε τους στρατολόγους που πήραν τον γιο της στον Αμερικανικό στρατό. Ηρωας χωρίς πατρίδα, ο Σέρτζιο, κατατάχτηκε στο στρατό με σκοπό να βγει από τη φτώχεια και να πάρει την αμερικανική υπηκοότητα. Τελικά θάφτηκε στο Μεξικό, στην πραγματική του πατρίδα, χωρίς καμία σημαία για συνοδεία και τους συγγενείς και φίλους να προσπαθούν να βρουν δικαιολογίες για να απαλύνουν τον πόνο τους.

Η περίπτωση του Σέρτζιο δεν είναι η μοναδική. Περίπου 130.000 Λατινοαμερικάνοι είναι ντυμένοι με αμερικανικές στρατιωτικές στολές και οι περισσότεροι από αυτούς είναι Μεξικάνοι. Από το 1983 ως το 2000, υπερδιπλασιάστηκε αυτός ο αριθμός, που φτάνει πλέον στο 11% του Αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού. Εξήντα χιλιάδες από αυτούς πέρασαν ή βρίσκονται στο Ιράκ, και αποτελούν τους 2 στους 10 στρατιώτες που επανδρώνουν τις πρώτες μάχιμες γραμμές και αποστολές. Ετσι δεν είναι περίεργο που οι Μεξικάνοι -με αμερικανική υπηκοότητα ή όχι- είναι πρώτοι στην λίστα σε απώλειες -μετά τους λευκούς- στις κατοχικές δυνάμεις στο Ιράκ. Από τους 1000 πρώτους νεκρούς Αμερικάνους από την έναρξη της επέμβασης -σύμφωνα με τα στοιχεία του Πεντάγωνου, οι 122 ήταν Λατίνοι, εκ των οποίων 70 Μεξικάνοι. Ως τα τέλη του φετινού Μάρτη ο αριθμός των νεκρών Μεξικάνων έφτασε τους 172!! Και το πιο εκπληκτικό είναι ότι 22.000 Μεξικάνοι -χωρίς αμερικανική υπηκοότητα- βρίσκονται στο Ιράκ πολεμώντας για μια ξένη και εχθρική -ιστορικά και σύγχρονα- σημαία, με μοναδικό οδηγό την προσμονή μιας καλύτερης ζωής! Και εκεί τους συναντά ο θάνατος.

Οι φτωχοί Ισπανόφωνοι και Λατίνοι στις ΗΠΑ, αποτελούν μαζί με τους Αφροαμερικανούς, τον ιδανικότερο στόχο των στρατολόγων. Με αντίτιμο την παροχή της πολυπόθητης υπηκοότητας και του μισθού, πείθονται να καταταγούν και να σταλούν μετά, στα μέτωπα του Ιράκ. Ακόμη και μέσα στο Μεξικό έχουν απλώσει τα δίχτυα τους οι υπηρεσίες του Αμερικανικού στρατού και στρατολογούν απελπισμένους νέους. Και όσο τα φέρετρα συνεχίζουν να επιστρέφουν γεμάτα από το μακρινό Ιράκ, τόσο ενισχύεται η αγανάκτηση και στις δυο πλευρές των συνόρων. Για την προκλητική και απάνθρωπη εκμετάλλευση της φτώχειας και των αδιεξόδων τόσο στο Μεξικό όσο και στις Ισπανόφωνες κοινότητες στις ΗΠΑ.