20 Οκτ 2007

Chuqui- βόρεια Χιλή. Οι ανοικτές πληγές της Αμερικής


Το Chuqui, όπως , με συντομία , ονομάζεται από τους ντόπιους , η Chuquicamata, από την γλώσσα των ιθαγενών Αιμάρα, είναι μια μικρή πόλη στα βόρεια της Χιλής , από την οποία πήρε το όνομα του ένα από τα παλιότερα και μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού στην χώρα. Δεκαπέντε χιλιόμετρα από την πόλη Calama, στην οποία μετεγκατασταθήκανε από το 2003 οι μεταλλωρύχοι του Chuqui εξαιτίας των σχεδίων επέκτασης του ορυχείου και της ατμοσφαιρικής μόλυνσης , η περιοχή απέχει διακόσια πενήντα χιλιόμετρα από το λιμάνι της Αντοφαγκάστα και χίλια διακόσια από το Σαντιάγκο. Μέρος της ερήμου Ατακάμα, το Chuqui, βρίσκετε σε ύψος δυο χιλιάδων οκτακοσίων μέτρων πάνω από την θάλασσα, έχει μια ελλειπτική μορφή , εκτείνεται σε μια επιφάνεια οκτώ εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων, έχει σε ορισμένα σημεία βάθος εννιακόσια μέτρα και μέχρι πρότινος θεωρούνταν το μεγαλύτερο ανοικτό ορυχείο του κόσμου , πριν το περάσει το καινούριο στην Escondida , πάλι στην Ατακάμα. Με περιεκτικότητα σε χαλκό 1,1% στο μετάλλευμα το Chuqui, είναι μια τεράστια πληγή στην επιφάνεια της γης , μιας και χρειάστηκε όλα αυτά τα χρόνια να εξορυχτούν αναρίθμητες ποσότητες υλικού, που ημερησία υπολογίζονταν στην ακμή του σε εξακόσιες χιλιάδες τόνους. Γνωστό για το χαλκό του από τα προ-ισπανικά χρόνια το Chuqui , ξεκίνησε την οργανωμένη παραγωγή του , τον Μάη του 1915, από την αμερικάνικη Guggenheim Bros, και κατέληξε να ελέγχεται από την φημισμένη πολυεθνική Ανακόντα των Ροκφέλερς. Σε αυτές τις δεκαετίες και μέχρι το 1971, το σκληροτράχηλο κίνημα των ανθρακωρύχων, έδωσε σκληρές μάχες για τις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας. Όχι λίγες φορές συγκρούστηκε με τον στρατό και τους απεργοσπαστικούς μηχανισμούς των Αμερικάνων αφεντικών και πλήρωσε σε αρκετές περιπτώσεις με αίμα την αποφασιστικότητα και την επιμονή του.

Το 1971, η κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας εθνικοποίησε το Chuqui, όπως και τα υπόλοιπα ορυχεία στην χώρα, πληρώνοντας όμως 250 εκ. δολάρια στην Ανακόντα, και από τότε το ορυχείο ανήκει στην κρατική Codelco. Στα χρόνια της κυβέρνησης Αλιέντε οι ανθρακωρύχοι του Chuqui,, εντάχθηκαν σταδιακά στο αντικυβερνητικό στρατόπεδο, ύστερα από συνεχείς απεργίες με μισθολογικά αιτήματα και αφού αντιμετωπίστηκαν με σκληρότητα από τις κρατικές αρχές , προξενώντας εσωτερικές αντιθέσεις στην Αριστερά της χώρας. Ήταν μια περίοδος που οι υπονομευτικές ενέργειες της αντιδραστικής δεξιάς και των Αμερικάνων φίλων της συμπλέκονταν με τις λαϊκές και εργατικές διεκδικήσεις και η κυβέρνηση Αλιέντε δεν μπόρεσε να κάνει τους αναγκαίους διαχωρισμούς και να κόψει τους γόρδιους δεσμούς με τον στρατό που σε αρκετές περιπτώσεις αντιμετώπιζε τις τελευταίες με σκληρότητα για να ανοίξει τον δρόμο στο πραξικόπημα που ετοίμαζε.

Οι σκληροί αγώνες των ανθρακωρύχων δεν σταμάτησαν όμως ούτε στα χρόνια της δικτατορίας του Πινοσέτ, όταν απαγορεύτηκαν οι ανεξάρτητες εργατικές ενώσεις, εξαπολύθηκε κύμα απολύσεων και πάγωσαν οι μισθοί. Αλλά και αργότερα , ως τις ημέρες μας το Chuqui, συνεχίζει να είναι επίκεντρο της συνεχούς μάχης των εργαζόμενων ανθρώπων με τα αφεντικά, που στην προκείμενη περίπτωση είναι η κυβέρνηση της χώρας. Τον φετινό Απρίλη οι δρόμοι που οδηγούν στα κοιλώματα του ορυχείου αποκλείστηκαν από εκατοντάδες απεργούς που έκαψαν και μερικά λεωφορεία μεταφοράς προσωπικού της εταιρίας , ζητώντας αυξήσεις ενώ στην γειτονική Escondida, οι απεργίες είναι πιο συχνές από χιλιάδες εργάτες ενάντια στα σχέδια και την πολιτική μισθών της Αγλλο-αυστραλιανής BHP Billiton, που ελέγχει την πλειοψηφία των μετοχών του ορυχείου.

* Η επιλογή του σημερινού θέματος, σχετίζεται με την συμπλήρωση σαράντα χρόνων από την δολοφονία του Ερνέστο Ραφαέλ Γκεβάρα ντε λα Σέρνα, γνωστού σαν Τσε Γκεβάρα και αποτελεί μια μικρή απότιση τιμής της στήλης στον Αργεντίνο με την παν- λατινοαμερικάνικη ψυχή. Στο νεανικό ταξίδι του, διασχίζοντας την ήπειρο, μαζί με τον Αλμπέρτο Γρανάδο, σταμάτησε για λίγο στο Chuqui, μίλησε με παράνομα μέλη του ΚΚ Χιλής , είδε από κοντά την σκληρή ζωή των μεταλλωρύχων και κατέγραψε τις εμπειρίες του στα Ημερολόγια Μοτοσικλέτας

6 Οκτ 2007

ΟΑΧΑΚΑ-ΜΕΞΙΚΟ Το βιολί ….που επιμένει να αντιστέκεται!


Ήταν ανάμεσα στις οκτώ με δέκα το βράδυ της 25ης του περασμένου Μάη, σε δρόμο στην κεντρική αγορά της Οαχάκα ύστερα από μια διαδήλωση , όταν μια ειδική ομάδα της αστυνομίας συνέλαβε στα μουλωχτά δύο μεσήλικες άνδρες. Χωρίς καμία δημόσια γνωστοποίηση οδηγήθηκαν πρώτα στα γραφεία του τοπικού εισαγγελέα και κατόπιν σε μια στρατιωτική βάση στην πρωτεύουσα του Μεξικού για να συνεχιστεί η ανάκριση και η κακοποίηση τους. Λίγες ημέρες μετά γίνονταν γνωστό σε όλη την χώρα πως οι δύο άνδρες , ο πενηνταπεντάχρονος Raymundo Rivera Bravo και ο πενηντάχρονος Edmundo Reyes Amaya, ψευδώνυμο του Gabriel Alberto Cruz Sanchez , ήταν ηγετικά στελέχη του παράνομου Δημοκρατικού Επαναστατικού Λαϊκού Κόμματος ( PDPR) και γι αυτό οι αρχές τους θεωρούσαν και ιθύνοντες του θυγατρικού ένοπλου Επαναστατικού Λαϊκού Μετώπου ( EPR). Στις καταγγελίες πλήθους ανθρωπιστικών και κοινωνικών οργανώσεων , οι αρχές της πολιτείας αλλά και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αρνήθηκαν πως τους κρατάνε στα χέρια τους, άρνηση που μέχρι και τώρα συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν χωρίς φυσικά να γίνονται πιστευτοί.

Στην Nezahualcoyotl, μια λαϊκή περιοχή στο βορειοανατολικό άκρο της Πόλης του Μεξικό, ο Edmundo Reyes, ιδιοκτήτης ενός παντοπωλείου που πουλούσε συνήθως γλυκά και αναψυκτικά, ήταν αγαπητός και θεωρούνταν ένας φιλήσυχος άνθρωπος. Μετανάστευσε πριν από χρόνια από την Οαχάκα στην πρωτεύουσα, αναζητώντας δουλειά , και συνήθιζε συχνά να επισκέπτεται την πατρίδα του για να συναντήσει τους συγγενείς του. Ανάλογη εικόνα είχαν και αυτοί που γνώριζαν τον Raymundo Rivera. Για τους δύσπιστους, που θεωρούσαν πως κάποια παρεξήγηση έγινε και οι δύο άνδρες θα γυρνούσαν γρήγορα στις οικογένειες τους , οι ισχυρές εκρήξεις στις 5 και 10 του Ιούλη, που κατέστρεψαν εκτεταμένα τμήματα των αγωγών πετρελαίου της κρατικής Pemex, στο κεντρικό Μεξικό, ήταν ένα ξάφνιασμα. Οι αντάρτες του EPR, με αυτό τον ηχηρό τρόπο ανακοίνωσαν πως εγκαινιάζουν μια εκστρατεία για την απελευθέρωση των δύο ανδρών και απευθυνόμενοι στον λαομίσητο τοπικό κυβερνήτη της Οαχάκα , Ρουίς, και στην κυβέρνηση του προέδρου Καλντερόν, διακήρυξαν: « Τους πήρατε ζωντανούς και τους θέλουμε αμέσως πίσω ζωντανούς !» Ο απόηχος των επιθέσεων , που ανάγκασε μεγάλες πολυεθνικές βιομηχανίες όπως η Χόντα να διακόψουν για ημέρες την παραγωγή τους, ακούστηκε μέχρι την Ουάσιγκτον. Αλλά και η συνέχεια ήταν εξίσου εντυπωσιακή , όταν μια ομάδα ανταρτών κατέλαβε, τις υπό κατασκευή φυλακές στην Τσιάπας δένοντας τους επιστάτες ενώ στις αρχές του Αυγούστου βόμβες έσκασαν στο εμπορικό κέντρο Plaza del Valle, στην Οαχάκα.

Η αντίδραση των ανταρτών, ακόμα και για όσους από τους παλιούς αντάρτες στην χώρα πιστεύουν πως ο ένοπλος αγώνας είναι αδιέξοδος , φάνηκε κατανοητή. Στο Μεξικό ύστερα από τις τελευταίες εκλογές-πραξικόπημα και ειδικά μετά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης στην Οαχάκα, είναι πασίγνωστο πως οι κρατικές αρχές έχουν ξανά-ξεκινήσει τον βρώμικο πόλεμο των απαγωγών και των εξαφανίσεων αγωνιστών. Μια μέθοδος προσφιλής στην δεκαετία του εβδομήντα όταν εκατοντάδες αριστεροί δολοφονήθηκαν από τις στρατιωτικές και αστυνομικές συμμορίες. Η έκπληξη όμως ήταν πως ενώ αρκετοί πίστευαν πως το EPR, που εμφανίστηκε το 1996, την ημέρα της επετείου της σφαγής 17 επαναστατημένων αγροτών στην Aguas Blancas, στην πολιτεία Γκερέρο στις 28 του Ιούνη του 1995, είχε αποδυναμωθεί, έδειξε πως διαθέτει ακόμη αρκετή ισχύ και υποστήριξη. Οι ρίζες του συνεχίζουν να ποτίζονται από τις θεαματικές κοινωνικές ανισότητες και τις πολιτικές που εξυπηρετούν μια μικρή πλειοψηφία που πλουτίζει πάνω σε έναν ωκεανό μιζέριας.

* Για το κλίμα που επικρατεί στο Μεξικό , ενδεικτικό είναι πως το πιο δημοφιλές φιλμ , που πουλιέται σε cd στους δρόμους, είναι το The Violin”, του Francisco Vargas.( 2006-98’) Στην ταινία ο γερο-Πλούταρχο , ο γιος του Τζενάρο και ο εγγονός του Λούσιο, ζούνε διπλή ζωή. Την ημέρα είναι μουσικοί και το βράδυ βοηθάνε τους αντάρτες της επαρχίας Γκερέρο που αγωνίζονται για την απελευθέρωση των αγροτών από την καταπίεση, στην δεκαετία του Εβδομήντα. Ο γερο-Πλούταρχο όταν οι στρατιωτικοί καταλαμβάνουν το χωριό αντιστέκεται έχοντας ένα βιολί στο χέρι. (Περισσότερα για το φιλμ στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.filmmovement.com/downloads/press/THE_VIOLIN_FM_Press_Kit.pdf)