Choco- Κολομβία. Γυναίκες αιχμάλωτες στην λάσπη και την προϊστορία

 

Στη βορειοδυτική άκρη της Κολομβίας η επαρχία Choco αποτελεί έναν επίγειο αλλά και υπόγειο φυσικό παράδεισο σε αντιδιαστολή με τις κολασμένες κοινωνικές συνθήκες στις οποίες ζούνε, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, οι άνθρωποι εκεί. Σκεπασμένη από ένα απέραντο τροπικό δάσος που εκτείνεται από τις παρυφές των Άνδεων έως τις ακτές του Ειρηνικού, με πολύ μεγάλη βιοποικιλότητα, με δεκάδες μεγάλα ποτάμια και με τετρακόσιες ίντσες ετήσια βροχόπτωση, η επαρχία πνίγεται σε οργιώδη βλάστηση και αποτελεί ιδανικό έδαφος για πολλές καλλιέργειες. Στο υπέδαφος κρύβονται σημαντικές ποσότητες πετρελαίου, χρυσού, πλατίνας και άλλων πολύτιμων μετάλλων. Η επαρχία, με πρωτεύουσα την Ouibdo, αποτελεί το βόρειο κολομβιανό σύνορο με τον Παναμά και είναι η μοναδική από όλες που έχει ακτές στην Καραϊβική και στον Ειρηνικό. Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων στην Choco, στις πόλεις αλλά και στις απομακρυσμένες περιοχές του δάσους , είναι Αφρό-κολομβιανοί και οι υπόλοιποι ιθαγενείς. Απόγονοι των μαύρων σκλάβων που έφεραν οι Ισπανοί, οι κάτοικοι της Choco αποτελούν μια από τις φτωχότερες ομάδες της χώρας. Ζούνε δίχως καμιά κρατική υποστήριξη, αντιμέτωποι με τις ασθένειες και με περιοδικούς λιμούς και καταδιωκόμενοι από τις πολιτικές λεηλασίας των μεγάλων πολυεθνικών που αρπάζουν τον φυσικό πλούτο της περιοχής. Όπως και στις υπόλοιπες περιοχές της Κολομβιανής υπαίθρου, ο στρατός και οι παραστρατιωτικές συμμορίες τις τελευταίες δεκαετίες συνεχίζουν να ασκούν μια πολιτική τρομοκρατίας, απομόνωσης και μαζικών εκτοπισμών για να αποδυναμωθεί το αντάρτικο. Γιατί οι μαύροι Κολομβιανοί, εξαιτίας της μακραίωνης καταπίεσης, ανάπτυξαν ένα ισχυρό κίνημα ελευθερίας. Ενίσχυσαν κατά χιλιάδες το στρατό του Μπολιβάρ και στήριξαν τα αριστερά επαναστατικά κινήματα που γεννήθηκαν τον περασμένα αιώνα στην χώρα.

Αναζητώντας τρόπους επιβίωσης πολλές ομάδες, κυρίως γυναικών, καταγίνονται με την αναζήτηση χρυσού στα εγκαταλειμμένα πεδία των μεγάλων χρυσωρυχείων που πριν από χρόνια οι πολυεθνικές εκμεταλλεύτηκαν προξενώντας ανεπανόρθωτες καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον και ερημώνοντας μεγάλες εκτάσεις του τροπικού δάσους από την αλόγιστη χρήση των χημικών για την επεξεργασία του μεταλλεύματος. Βουτηγμένες ολημερίς στην λάσπη που κουβαλούν στις όχθες τους τα ποτάμια, κάτω από τον καυτό τροπικό ήλιο και μέσα στην αποπνιχτική υγρασία, ομάδες από εκατοντάδες γυναίκες και παιδιά με αυτοσχέδιους παραδοσιακούς τρόπους αναζητούν κόκκους χρυσού και πλατίνας. Κινδυνεύουν από τη διαδεδομένη ελονοσία αλλά και από τα χημικά που έχουν ποτίσει το έδαφος για να κερδίσουν -αν τις βοηθήσει η τύχη-ελάχιστα χρήματα, για την καθημερινή επιβίωση. Οι συνθήκες εργασίας ελάχιστα απέχουν από εκείνες των μαύρων σκλάβων που ανάμεσα στο 1600 και στο 1820 μετέτρεψαν την Choco σε μια από τις σημαντικότερες πηγές χρυσού για τους Ισπανούς αποικιοκράτες.

Οι μαύρες λασπωμένες γυναίκες στην Choco τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει ένα από τα αγαπημένα θέματα των μεγάλων δυτικών ΜΚΟ. Εκπονώντας προγράμματα με αντικείμενο τον λεγόμενο «πράσινο χρυσό», υποστηρίζουν το «ελεύθερο» διεθνές μικρεμπόριο κοσμημάτων από χρυσό που προέρχεται από τη σκληρή παραδοσιακή δουλειά τους στις λάσπες, θεωρώντας πως με αυτόν τον τρόπο θα βγούνε -δήθεν- από την μεγάλη φτώχεια. Χρηματοδοτούν συνεταιρισμούς μικρών παραγωγών και προπαγανδίζουν τη δυνατότητα ειρηνικών κοινωνικών αλλαγών, μέσα από τη διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων. Υπερτονίζουν τις διαφορές και τις τοπικές ιδιαιτερότητες υποσκάπτοντας την εκδοχή ευρύτερων κοινωνικών συσπειρώσεων ανάμεσα σε διαφορετικές εθνικές ομάδες. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις, οι ΜΚΟ είναι υπερδραστήριες σε περιοχές που οι πληθυσμοί οδηγούνται σε επιλογές μαζικής αντίστασης και ένοπλων αγώνων για την κοινωνική ανατροπή.

* Στις αρχές αυτού του μήνα , απελευθερώθηκε η πιο διάσημη όμηρος των ανταρτών του FARC-EP, για έξι και πλέον χρόνια, η γαλλοκολομβιανή Ίνγκριντ Μπετανκούρ, σε μια επιχείρηση του στρατού με πολλά σκοτεινά σημεία και με την υποστήριξη τουλάχιστον των Αμερικάνων και των Ισραηλινών. Η Μπετανκούρ παρουσιάστηκε στο πλευρό του εγκληματία προέδρου Ουρίμπε, ευχαρίστησε τον λαομίσητο κυβερνητικό στρατό και έτυχε πανηγυρικής υποδοχής από τον Γάλλο πρόεδρο Σαρκοζί. Αρκετοί μάλιστα πιθανολογούν πως είναι η καλύτερη επιλογή για μια πολιτική αλλαγή στην Κολομβία. Αλλαγή από εκείνες που γίνονται για να μην αλλάξει στην πραγματικότητα τίποτε. Σε δηλώσεις της, σύμφωνα με τα διεθνή ΜΜΕ, είπε μεταξύ άλλων: «Αισθάνομαι σα να επέστρεψα από ένα ταξίδι στο παρελθόν, κατά την προϊστορική περίοδο, είναι πολύς καιρός που δεν έχω δει ηλεκτρικό φως ή δεν είχα τρεχούμενο νερό ή ζεστό νερό». Η Μπετανκούρ τώρα μπορεί να είναι ευτυχισμένη που επέστρεψε στη σύγχρονη εποχή με όλες τις ανέσεις που της παρέχει το βαρύ όνομα και η μεγαλοαστική καταγωγή της . Οι γυναίκες στην επαρχία Choco, που ζούνε βουτηγμένες στην λάσπη δεν έχουν έστω και μια αμυδρή ελπίδα για απόδραση από την προϊστορική εποχή.

Houjie- Kίνα. Θυμός στην πόλη των παπουτσιών

Ο εξήντα εξάχρονος κύριος Can-Don-Yi δεν θα μπορούσε να αντιδράσει ακόμη και αν πράγματι το ήθελε, ένα πρωινό του περασμένου Μάη. Φύλακας στο εργοστάσιο Dingfu, που οι εργοδότες το έκλεισαν ξαφνικά, ήταν ο μοναδικός εργάτης που παρέμεινε για να προστατεύει τα εγκαταλειμμένα μηχανήματα και προϊόντα, όταν μια μεγάλη ομάδα τετρακόσιων απολυμένων εργατών εισέβαλλε από την κεντρική είσοδο. Οι οργισμένοι εργάτες και εργάτριες, που ήταν απλήρωτοι για τέσσερις μήνες πριν βρεθούν ολότελα στον δρόμο, λεηλάτησαν τις αποθήκες του εργοστασίου και τα γραφεία, ακόμη και το παρατημένο τζιπ του αφεντικού στο προαύλιο, πήραν έπιπλα και εξοπλισμό και έφυγαν ανενόχλητοι αφήνοντας πάλι μόνο του τον κύριο Yi, να εξιστορεί το πάθημα του στους τοπικούς αστυνομικούς και δημοσιογράφους.

Η επιχείρηση ήταν μια από τις πολλές εταιρίες κατασκευής παπουτσιών στην Houjie, μια πόλη στα νοτιοδυτικά περίχωρα της Dongguan, που εκτελούσε παραγγελίες της Zara, της Nine West και της Sam and Lilly, και που ακολούθησε το κύμα των λουκέτων που ξέσπασε τα τελευταία χρόνια. Η Houjie, που είναι γνωστή και σαν η κινέζικη πόλη των παπουτσιών, που την δεκαετία του Ενενήντα έφτασε να παράγει μέχρι και εκατό εκατομμύρια ζευγάρια στα δεκάδες εργοστάσια του, είναι μια από τις νέες βιομηχανικές πόλεις στην νότια Κίνα, ενώ πριν το Ενενήντα ήταν μια μικρή αγροτική κωμόπολη. Στην μέση του οικονομικού διαδρόμου Hong Kong-Guangzhou, στην επαρχία της Καντόνας, η πόλη συγκέντρωσε μεγάλες επενδύσεις από την Ταϊβάν και το Χονγκ-Κονγκ και εκατομμύρια εσωτερικούς μετανάστες εργάτες για να καλύψουν τις θέσεις εργασίας που άνοιξαν σε συνθήκες άγριας εκμετάλλευσης. Βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή που βρέχει ο ποταμός των Μαργαριταριών, που είναι από τους μεγαλύτερους πόλους ξένων επενδύσεων και αστικοποίησης στην χώρα.

Η κατάσταση άρχισε να αλλάζει από τα τέλη του 2001. Εκατοντάδες εργοστάσια άρχισαν να κλείνουν για να μετακομίσουν σε άλλες κινέζικες περιοχές με φτηνότερα μεροκάματα ή για να φύγουν εντελώς από την χώρα εξαιτίας τις παγκόσμιας κρίσης που αναπτύχθηκε ταχύτατα τα τελευταία χρόνια. Μόνο το 2007, χίλια εργοστάσια, το ένα πέμπτο δηλαδή του συνόλου που έκλεισαν στην Κίνα, ήταν εγκαταστημένα στην ευρύτερη περιοχή της Dongguan, και τα περισσότερα από αυτά στην Houjie. Ξαφνικά χιλιάδες μετανάστες εργάτες βρέθηκαν στο δρόμο αναγκασμένοι ή να επιστρέψουν στα σπίτια τους ή να ακολουθήσουν τους νέους δρόμους των πολυεθνικών. Χωρίς καμία κρατική υποστήριξη αυτοί οι εργάτες βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση απελπισίας και αδιεξόδου και συχνά ξεσπούν σε οργισμένες κινητοποιήσεις. Μόλις τον περασμένο Νοέμβριο, χιλιάδες εργαζόμενοι στη φίρμα κατασκευής ηλεκτρονικών Hong Kong-Alco Holdings Ltd. συγκλόνισαν την πόλη με μαζικές διαδηλώσεις και αποκλεισμούς δρόμων διαμαρτυρόμενοι για την μείωση των μισθών που αποφάσισε η διεύθυνση της εταιρίας.

Όσο πλησιάζει η ημέρα έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο πληθαίνουν τα «αποκαλυπτικά» ρεπορτάζ των δυτικών ΜΜΕ για την αληθινή κατάσταση των εργαζόμενων στην Κίνα. Ένας συνδυασμός της πάγιας ανταγωνιστικής εμπορικής πολιτικής με ανθρωπιστικό προσωπείο των Δυτικών με την προσπάθεια να υπονομευτεί η εικόνα της Κίνας, για την οποία το καθεστώς πολλά ποντάρει στην φετινή Ολυμπιάδα. Διπλή υποκρισία και επιλεκτική προσέγγιση. Τόσο γιατί οι δυτικές πολυεθνικές είναι πρωταθλητές στην εκμετάλλευση των Κινέζων εργατών με την υποστήριξη φυσικά του καθεστώτος του Πεκίνου. Όσο και γιατί το ενδιαφέρον τους εξαντλείται μόνο μέχρις εκεί που πετυχαίνουν οι προπαγανδιστικοί στόχοι των δυτικών κυβερνήσεων. Δεκάρα δεν δίνουν για τα πραγματικά συμφέροντα των εκατομμυρίων εργατών στην Καντόνα και αλλού, που όταν θα φωτίζεται ο ουρανός του Πεκίνου στην έναρξη των Αγώνων αυτοί θα βρίσκονται κρυμμένοι στο σκοτάδι.

* Για τα χιλιάδες θύματα από τα λουκέτα των επιχειρήσεων και την τύχη των εσωτερικών μεταναστών εργατών στην Houjie, ενδιαφέρον είναι το δίωρο σχεδόν ντοκιμαντέρ των κινέζων δημοσιογράφων Zhou Hao και Ji Jianghong, παραγωγής 2002, με τίτλο « Houjie Township» που παρουσιάστηκε από τότε σε πολλά φεστιβάλ στο εξωτερικό και βραβεύτηκε. Αρκετές φορές η κάμερα βρίσκεται στα χέρια των εργατών που καταγράφουν οι ίδιοι τη ζωή και τα βάσανά τους. Η φωτογραφία είναι δανεισμένη από αυτό το φιλμ.