Τσονγκίνγκ, δυτική Κίνα. Η σκληρή ζωή στο στρατό μπανγκ-μπανγκ

Ο Peng Dongfu είναι τριάντα οκτώ χρονών και ζει μαζί με τη γυναίκα του σε ένα διαμέρισμα τριάντα μόλις τετραγωνικών, μαζί με άλλες τρεις οικογένειες, πολύ κοντά στον κεντρικό σταθμό των τρένων στα περίχωρα της Τσονγκίνγκ. Κατέληξε στην κινέζικη μεγαλούπολη στα 1997, αφού πρώτα δούλεψε για ένα χρόνο, απλήρωτος, σε ένα παράνομο ανθρακωρυχείο στην επαρχία Χουμπέι, ανατολικά της Τσονγκίνγκ. Ο Πενγκ είναι ένας από τα εκατομμύρια των νεαρών Κινέζων που ακολούθησαν αναγκαστικά τους δρόμους της εσωτερικής μετανάστευσης από την αγροτική ενδοχώρα προς τα αστικά κέντρα στα δυτικά και τα παράλια, με σκοπό την αναζήτηση δουλειάς. Αυτή η τερατώδης σε αριθμούς μετακίνηση πληθυσμού τις δύο τελευταίες δεκαετίες μεγάλωσε εντυπωσιακά πόλεις σαν την Τσονγκίνγκ, η οποία είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη σε πληθυσμό πόλη στον κόσμο, με τριάντα ένα εκατομμύρια ανθρώπους στην ομώνυμη επαρχία, δεκατρία από τα οποία συνωστίζονται στο μητροπολιτικό κέντρο της. Στα μισά περίπου της μεγάλης πορείας των νερών του Γιανγκτσέ, η πόλη που από παλιά αποτελούσε σημαντικό εμπορικό κόμβο και λιμάνι για τη δυτική Κίνα αναπτύχθηκε με ιλιγγιώδη ταχύτητα από τότε που αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο, μετά το χωρισμό της από την επαρχία Σινχουάν. Κτισμένη σε μια λοφώδη περιοχή, δεν επιτρέπει τη μαζική χρήση του ποδηλάτου, και γι’ αυτό, ειδικά εδώ, οι άνθρωποι-αχθοφόροι είναι πολύ χρήσιμοι ακόμη για τις μεταφορές.

Ο Peng Dongfu είναι ένας από τους εκατό και πλέον χιλιάδες αχθοφόρους της πόλης, μέλη του στρατού «μπανγκ-μπανγκ», δηλαδή των χωρίς ειδίκευση και την παραμικρή μόρφωση εργατών που με λίγες βέργες από μπαμπού (μπανγκ-μπανγκ στα κινέζικα) και νάιλον σχοινιά μεταφέρουν στους ώμους τους την καθημερινή εμπορική δραστηριότητα της Τσονγκίνγκ. Με δύο ευρώ μέση ημερήσια αμοιβή για δώδεκα ώρες κουβάλημα, τις πιο πολλές φορές με φορτία που ζυγίζουν πολύ περισσότερο από τα πενήντα πέντε κιλά που έχει σωματικό βάρος ο Πενγκ, η ζωή γι’ αυτόν και τη γυναίκα του, που δουλεύει σε μια καντίνα για εξήντα ευρώ το μήνα, είναι πολύ δύσκολη. Παρ’ ότι δουλεύει και τις επτά μέρες της εβδομάδας, με δυσκολία εξοικονομεί το νοίκι που ξεπερνά τα πενήντα ευρώ και καλύπτει τις ζωτικές ανάγκες του για φαγητό. Ο Πενγκ, παρά την κακή διατροφή, αντέχει ακόμη να τρέχει γρήγορα, φορτωμένος, στα στενά ανηφορικά σοκάκια, στη μεγάλη αγορά Chaotianmen και στους μόλους στις όχθες του ποταμού, όπου δένουν τα εμπορικά πλοία. Αφού δεν έχει παιδί και είναι υγιής, δεν χρειάστηκε μέχρι τώρα να ξοδέψει χρήματα για την εκπαίδευση και την περίθαλψη, που αποτελούν μεγάλο βραχνά για τους φτωχούς Κινέζους, μιας και χρειάζεται να πληρώνουν αδρά τις υπηρεσίες που άλλοτε ήταν δωρεάν. Ισως γι’ αυτό να θεωρεί τον εαυτό του λιγότερο δυστυχισμένο από τους περισσότερους εργάτες μέλη του στρατού μπανγκ-μπανγκ και αποφεύγει να παραπονιέται συχνά. Πολύ περισσότερο που δεν έχει να σκέφτεται, όπως πολλοί άλλοι, τα παιδιά και τις γυναίκες που άφησαν πίσω στα χωριά και που πρέπει κάθε τόσο να εξοικονομούν μερικά γιουάν για να τα στείλουν σε αυτούς.

* Τρέχοντας από τα ξημερώματα ως το βράδυ, ο Πενγκ δεν θα ήταν δυνατόν να μάθει πως σε μια πολύ μακρινή χώρα, που ο συνολικός πληθυσμός της είναι λιγότερος από αυτόν της μητροπολιτικής Τσονγκίνγκ, πιο καλοπληρωμένοι και με τεχνικά μέσα βοήθειας εργάτες που ασχολούνται με τις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων στα λιμάνια αντιδρούσαν μαζικά και οργισμένα και απαιτούσαν από μια κινέζικη μεγάλη εταιρεία να γυρίσει σπίτι της. Δεν είναι απίθανο μάλιστα και να ένιωθε και υπερηφάνεια από τις οικονομικές επιτυχίες της χώρας του. Στην πραγματικότητα, όμως, και η εταιρεία και το σημερινό κινέζικο καθεστώς είναι το ίδιο εχθρικοί και απειλητικοί τόσο γι’ αυτούς τους λευκούς εργάτες όσο και για τον άνθρωπο μπανγκ-μπανγκ, Peng Dongfu.

Ichocan –Βόρειο Περού. Το κορίτσι με την φωνή πουλιού

Το διοικητικό διαμέρισμα της Ichocan είναι ένα από τα επτά της επαρχίας του Σαν Μάρκος,που ανήκει στην ευρύτερη περιφέρεια της Cajamarca, στο βορειοανατολικό Περού, κοντά στα σύνορα με τον Ισημερινό. Στο μικρό ομώνυμο χωριό, που έδωσε το όνομά του στο γεωγραφικό διαμέρισμα, σφηνωμένο στις ψηλές πλαγιές των Ανδεων, τον περασμένο αιώνα, στα μέσα περίπου της δεκαετίας του '20, γεννήθηκε ένα κορίτσι που, ώσπου να φτάσει στα δεκατρία χρόνια της, κατάφερε να γίνει θρύλος για τους Ιντιος που την άκουγαν εκστασιασμένοι κάθε φορά να τραγουδά στις τοπικές γιορτές στη γλώσσα κέτσουα τους θρησκευτικούς ύμνους και τα παραδοσιακά τραγούδια που κληρονόμησαν από τους Ινκας. Είναι άγνωστο αν από τότε, ή αργότερα, στην εκπληκτική καριέρα της, το μικρό κορίτσι πίστεψε πως ήταν απευθείας απόγονος του βασιλιά των Ινκας Αταχουάλπα, αλλά η λατρεία που συγκέντρωνε για τη φωνή της και την ομορφιά της ήταν αληθινά ανάλογη με αυτήν που απαιτούσαν οι παλιοί βασιλιάδες. Υπάρχουν πολλοί ακόμη που ισχυρίζονται πως όταν το μικρό κορίτσι έφυγε από το Ichocan, οι χωρικοί αντέδρασαν οργισμένα, θεωρώντας τη φυγή ύβρη στους θεούς, και ξέσπασαν σε θρήνους που αντιλαλούσαν για καιρό στα υψίπεδα των Ανδεων.

Η Zoila Augusta Emperatriz Chavarri del Castillo, που πρόσθεσε το όνομα του τελευταίου βασιλιά των Ινκας και δολοφονημένου ύπουλα από τους Ισπανούς, Αταχουάλπα, έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο στη δεκαετία του '50 και στις αρχές του '60 με το πιο αμερικάνικο όνομα Ιμα Σουμάκ, που στα κέτσουα θα πει «τόσο όμορφη!». Για να καταφέρει να ακολουθήσει το μέντορά της και αυτόν που την έφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες, το συνθέτη Moices Vivanco, τον παντρεύτηκε όταν εκείνος την ανακάλυψε σε ένα τοπικό φεστιβάλ. Με τον πρώτο δίσκο της, το 1950, κατακτά την Αμερική και ανοίγει ο δρόμος για μια λαμπρή καριέρα, που έφτασε στην αποθέωση όταν η Σουμάκ περιόδευσε στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στη Μόσχα, μάλιστα, δέκα χιλιάδες σοβιετικοί πολίτες στην Οπερα Τσαϊκόφσκι, με επικεφαλής τον Σοστακόβιτς και τον Χατσατουριάν, τη χειροκρότησαν με ενθουσιασμό. Εφτασαν μόλις πέντε προσωπικοί δίσκοι για να αναγνωριστεί η φωνή της, που κάλυπτε πέντε οκτάβες όταν έκανε τη φωνή των πουλιών, σαν ένα φαινόμενο που σπάνια εμφανίζεται στην ανθρώπινη ιστορία, ενώ η εξωτική ομορφιά της τονιζόταν ιδιαίτερα από τα πολύχρωμα κοστούμια και τις ενδυμασίες που επέλεγε στις εμφανίσεις της μπροστά σε κοινό.

Ακόμη και στη δεκαετία του '90, σε μια από τις λιγοστές εμφανίσεις της, η θεϊκή φωνή της παρέμεινε αναλλοίωτη. Η Σουμάκ, ύστερα από το χωρισμό της με τον άνθρωπο που την οδήγησε στην Αμερική και στην παγκόσμια αναγνώριση, πέρασε μια δύσκολη περίοδο στην αφάνεια και λίγες φορές επέλεξε να εμφανιστεί, με τελευταία δουλειά της το δίσκο «Miracles: Yma rocks!», όπου πειραματίστηκε με την ηλεκτρονική μουσική. Εζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της στη δυτική πλευρά του Λος Αντζελες, σιωπηλά και με αξιοπρέπεια.

* Στο μιντιακό κατακλυσμό των εκλογικών γεγονότων από τις ΗΠΑ, η είδηση του θανάτου της Ιμα Σουμάκ, το Σάββατο 1 του Νοέμβρη, σε ένα γηροκομείο της δυτικής αμερικάνικης μεγαλούπολης, πέρασε στα ψιλά, αν και όλες σχεδόν οι εφημερίδες στην Ευρώπη και στην Ελλάδα έδωσαν έστω και λιγοστό χώρο για μια αναδρομή στους παλιούς διθυράμβους. Η θεματική παρέκκλιση της στήλης από τα συνηθισμένα οφείλεται σε μια έντονη παιδική ανάμνηση που οφειλόταν, τότε, όχι τόσο στην εντυπωσιακή φωνή της αλλά στην εξωτική, εντυπωσιακή εμφάνισή της στο εξώφυλλο ενός δίσκου 45 στροφών, με τα έντονα χρώματα που τόνιζαν την ομορφιά της. Για τους αναγνώστες της στήλης προτείνεται ανεπιφύλακτα μια επίσκεψη στην προσωπική ιστοσελίδα www.yma-sumac.com και η αναζήτηση κάποιου από τα λίγα cd που κυκλοφορούν με τα τραγούδια της.

Xiaogang –Κίνα Η «καπιταλιστική ανταρσία» που κατέληξε σε τραγωδία

Στην τεράστια κοιλάδα που σχηματίζεται ανάμεσα στον Γιανγκτσέ, και στον Huaihe, στην νοτιο-ανατολική επαρχία Anhui , τα χωράφια είναι πολύ εύφορα για την παραγωγή όχι μόνο σιτηρών και ρυζιού αλλά και μεγάλης ποικιλίας φρούτων και λαχανικών εξαιτίας των συχνών πλημμύρων που προκαλούν τα δύο μεγάλα ποτάμια. Σε αυτήν την περιοχή στις όχθες του Huaihe, το Xiaogang , ένα μικρό, άγνωστο στους πολλούς, χωριό μέχρι το 1978, αποτελεί ως τα σήμερα , ένα είδος μνημείου για το νέο μετά-μαοϊκό κινέζικο καθεστώς Αυτό το χωριό επέλεξε ο σημερινός ηγέτης της χώρας Χου Ζιντάο να τιμήσει με την παρουσία του, στην επέτειο της έναρξης των καπιταλιστικών μεταρρυθμίσεων στην Κίνα πριν τριάντα χρόνια.

Η ιστορία της καπιταλιστικής «ανταρσίας» στο Xiaogang , παρουσιάζεται με εξιδανικευμένο και ηρωικό τρόπο στην επίσημα κινέζικα μέσα ενημέρωσης τα οποία έσπευσαν μαζικά να μιλήσουν με τους χωρικούς που κατοικούν εκεί, τον τελευταίο καιρό και να επισκεφτούν την αίθουσα με τα κειμήλια εκείνης της περιόδου. Ήταν ένα βράδυ του Νοέμβρη του 1978 , όταν δεκαοκτώ χωρικοί μέλη της τοπικής λαϊκής κομμούνας υπέγραψαν μια συμφωνία διαμοιρασμού της κοινής γης σε ξεχωριστά ιδιωτικά νοικοκυριά, χωρίς την έγκριση των τοπικών κομματικών αρχών. Παρότι δεν μπορούσαν να αποκτήσουν πλήρη ιδιοκτησιακά δικαιώματα , αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις με την δυνατότητα να διαθέτουν ατομικά ένα τμήμα της παραγωγής στις αγορές των πόλεων. Σε ένα μεγάλο χαρτί έβαλαν με κόκκινο μελάνι , για υπογραφές τα αποτυπώματα τους και συμφώνησαν πως σε περίπτωση διώξεων θα αλληλοϋποστηριχτούν υιοθετώντας από κοινού τις οικογένειες των συλληφθέντων. Παρά τους φόβους τους όμως τα πράγματα εξελίχτηκαν εντελώς διαφορετικά. Από την πρώτη στιγμή τόσο ο επικεφαλής του κόμματος στην επαρχία όσο και η κεντρική ηγεσία στο Πεκίνο υποστήριξαν το εγχείρημα. Ο ίδιος ο Τενγκ Χσιάο Πινγκ αναφέρθηκε με κολακευτικά λόγια στο θάρρος των χωρικών και το πρωτοποριακό πνεύμα που τους οδήγησε στην ενέργεια τους και κάλεσε τους Κινέζους χωρικούς σε γενικό παραδειγματισμό.

Τα πρώτα χρόνια έφεραν αύξηση της αγροτικής παραγωγής και οι κρατικές επιδοτήσεις που κατευθύνονταν επίτηδες σε αυτά τα καπιταλιστικά πειράματα , δημιούργησαν ένα σχετικά αυξημένο εισόδημα στο χωριό συγκριτικά με το γενικό μέσο όρο. Οι πρωτοπόροι χωρικοί κατάφεραν να επισκευάσουν τα σπίτια τους και να δημιουργήσουν και μικρές ατομικές κτηνοτροφικές και μεταποιητικές επιχειρήσεις. Αυτά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του Ογδόντα. Από εκεί και ύστερα άρχισαν τα προβλήματα. Οι κοινές αγροτικές υποδομές παραμελήθηκαν , τα μηχανήματα που μοιράστηκαν άρχισαν να παλιώνουν και οι επενδύσεις που υπόσχονταν οι υποστηρικτές των ατομικών νοικοκυριών από την κεντρική εξουσία δεν ήρθαν ποτέ. Η αγροτική παραγωγή άρχισε να μειώνεται και μαζί της και το εισόδημα των αγροτών που άρχισαν να βλέπουν τα παιδιά τους να φεύγουν ομαδικά προς τις πόλεις για αναζήτηση εργασίας. Τριάντα χρόνια μετά το Xiaogang είναι ένα χωριό υπερήλικων , που αδυνατούν να καλλιεργήσουν την πλούσια γη ενώ η νεολαία έχει μετακομίσει στα παράκτια αστικά κέντρα πυκνώνοντας τις μεγάλες στρατιές των εσωτερικών μεταναστών. Οι εναπομείναντες είναι έτοιμοι να παραχωρήσουν όσο-όσο τα δικαιώματα τους στην γη σε βιομηχανικές εταιρίες που όμως παρά τις υποσχέσεις δεν έρχονται ενώ ορισμένοι ευελπιστούν πως η φήμη του χωριού που αναζωπυρώθηκε με την επίσκεψη του Κινέζου ηγέτη μπορεί να φέρει ένα κύμα περίεργων τουριστών!, και μαζί τους μερικά γιουάν παραπάνω. Οι περισσότεροι όμως νοσταλγούν το συνεταιριστικό πνεύμα και την συλλογική προσπάθεια της επααναστατικής περιόδου.

Η περίπτωση του Xiaogang δεν είναι μοναδική . Σε όλη την κινέζικη ύπαιθρο οι καπιταλιστικές αλλαγές , έχουν φέρει μια οικονομική και κοινωνική οπισθοδρόμηση. Στασιμότητα στην αγροτική παραγωγή, μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων , πτώση του εισοδήματος , κατακόρυφη αύξηση των ανισοτήτων ανάμεσα στην πόλη και τα χωριό , καταστροφή των υποδομών που συντηρούσαν από κοινού οι συνεταιρισμοί . Συνακόλουθα μεγαλώνουν τα προβλήματα στους τομείς της κοινωνικής πρόνοιας, χιλιάδες σχολεία έχουν κλείσει ενώ παρατηρείται επανεμφάνιση ασθενειών που είχαν εξαφανιστεί από την δεκαετία του Πενήντα όπως η φυματίωση . Τριάντα χρόνια μετά , στην ύπαιθρο της Κίνας, εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν κανέναν λόγο να συμμετέχουν στην κατευθυνόμενη από το καθεστώς γιορταστική ευθυμία μιας επετείου που οι πιο πολλοί θέλουν να ξεχάσουν.

* Στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://democracyandclasstruggle.blogspot.com/2008/10/thirty-years-of-capitalist-reform-by.html, υπάρχει στα αγγλικά η πρόσφατη ομιλία της κινέζας καθηγήτριας Pao-yu Ching, για την επέτειο των τριάντα χρόνων από την έναρξη των καπιταλιστικών αλλαγών στην Κίνα , που παρουσιάστηκε στην Ουτρέχτη στις 21του Οκτώβρη και αξίζει να διαβαστεί