Ρίο Ντόσε, Μίνας Ζεράις Ο θάνατος …του γλυκού ποταμού.

Ο τριάντα τετράχρονος Σαμουέλ Βιέιρα Αλμπίνο, εργάτης χειριστής γεωτρύπανου, στην υπεργολάβο εταιρία Γκεοκοντρόλ, ήταν αγνοούμενος για δεκαπέντε ημέρες. Στις 20 Νοεμβρίου, τα συνεργεία διάσωσης βρήκαν το σώμα του παραχωμένο μέσα στις λάσπες, σχεδόν εκατό χιλιόμετρα μακριά από το σημείο που χάθηκε! Η αναγνώριση έγινε από τα δακτυλικά αποτυπώματα και μόνο έτσι ο Σαμουέλ βγήκε από την λίστα των αγνοουμένων όταν ένα τεράστιο κύμα τοξικής λάσπης και αποβλήτων, σπάζοντας τα φράγματα των τελμάτων, παρέσυρε στο διάβα του ότι έβρισκε μπρος του, ξεκινώντας από τις εγκαταστάσεις του ορυχείου Γκερμάνο. Στην καρδιά της Μίνας Ζεράις, στην νοτιοανατολική Βραζιλία, δίπλα στην Μαριάνα, αποικιοκρατικό κέντρο εξόρυξης χρυσού και κοντά στο Μπέλο Οριζόντε. Ο Σαμουέλ, πατέρας τεσσάρων ανήλικων παιδιών, το μεγαλύτερο δεκατριών χρόνων, από το Μπέλο Οριζόντε, είχε πιάσει δουλειά στο ορυχείο πριν από ένα χρόνο. Την ώρα της καταστροφής, συμμετείχε σε εργασίες ελέγχου των φραγμάτων που ο εργοδότης του ανέλαβε να εκτελέσει βιαστικά για λογαριασμό της πολυεθνικής Samarco. Είναι ένας από τους δεκατρείς επίσημα νεκρούς ενώ οκτώ ακόμα, οι περισσότεροι εργαζόμενοι στο ορυχείο, αγνοούνται.

Ήταν τρεις και μισή, το απόγευμα, τοπική ώρα, την Πέμπτη 5 Νοεμβρίου όταν έσπασε το φράγμα Φουντάο. Λίγο μετά καταστράφηκε και το φράγμα του δεύτερου τέλματος, το Σανταρέμ. Πενήντα εκατομμύρια κυβικά μέτρα λάσπης ξεχύθηκαν στις πλαγιές με κατεύθυνση την λεκάνη του ποταμού Ρίο Ντόσε αφού πρώτα ισοπέδωσαν το Μπέντο Ροντρίγκες και άλλα δύο χωριά. Έφτασαν μέχρι την Λόνγκ Μπάρ, μια πόλη σε απόσταση εξήντα χιλιομέτρων από το αρχικό σημείο. Ο Ρίο Ντόσε, το Γλυκό Ποτάμι, υπέστη την μεγαλύτερη καταστροφή. Στην κυριολεξία μετατράπηκε σε ποταμό λάσπης. Οι μετρήσεις εντόπισαν μεγάλες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και απαγορεύτηκε οποιαδήποτε χρήση των νερών του. Μέσα σε λίγες ημέρες εκβράστηκαν σχεδόν παντού εκατομμύρια νεκρά ψάρια. Η τοξική λάσπη έφτασε μέχρι τις εκβολές, στις ακτές του Εσπίριτου Σάντου, στον Ατλαντικό, μολύνοντας την θάλασσα σε άγνωστο μέχρι τώρα βαθμό. Ακόμη και οι πιο αισιόδοξοι (αρκετοί στην υπηρεσία της εταιρίας), οι οποίοι ισχυρίζονται πως το ποτάμι μπορεί να ξαναζωντανέψει, συμφωνούν πως ο Ρίο Ντόσε αυτήν την στιγμή είναι νεκρός. Με περισσότερους από τρία εκατομμύρια ανθρώπους να ζούνε, σε πόλεις και χωριά, στην λεκάνη που διαμορφώνει η διαδρομή του, σε μήκος περίπου οκτακοσίων χιλιομέτρων και έκταση τουλάχιστον ογδόντα χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, το ποτάμι αποτελούσε ζωτική πηγή για ύδρευση, άρδευση αλλά και διατροφή. Ορισμένες μάλιστα ινδιάνικες κοινότητες ψαράδων, όπως οι Κρενάκ στην αριστερή όχθη του, είναι απόλυτα εξαρτημένοι από το οικοσύστημα του. Ολόκληρες πόλεις σταμάτησαν να πίνουν νερό από τα συστήματα ύδρευσης και οι επιστήμονες τώρα αρχίζουν να εκτιμούν το εύρος της καταστροφής που συντελέστηκε και το βάθος της στον χρόνο. Αρκετοί θεωρούν πως η Βραζιλία βρίσκεται μπροστά σε μια τεράστια οικολογική καταστροφή με ανυπολόγιστες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, όχι μόνο για την Μίνας Ζεράις, αλλά και για όλη την χώρα.

Πολιτικοί μηχανικοί που συνέταξαν μια έκθεση για το Ινστιτούτο Πρίστινο, προειδοποιούσαν από το 2013 πως τα φράγματα των τελμάτων του ορυχείου είναι ασταθή και μη ασφαλή. Η ιδιοκτήτρια εταιρία Samarco,, μια κοινοπραξία της αγγλο-αυστραλιανής πολυεθνικής BHP-Billiton και του βραζιλιάνικου ιδιωτικού μονοπωλίου Vale, δεν έδωσαν σημασία. Σε μια εποχή απότομης πτώσης της διεθνούς ζήτησης για σιδηρομεταλλεύματα, η εταιρία ήταν απορροφημένη από την προσπάθεια να διατηρήσει μερίδια αγοράς με ανταγωνιστικές μειώσεις τιμών. Τα μέτρα ασφαλείας και οι επενδύσεις για πρόληψη ατυχημάτων είναι ασύμφορες κινήσεις, ειδικά τέτοιες εποχές. Μερικές ανεπαίσθητες σεισμικές δονήσεις που κανείς δεν ξέρει αν ήταν οι αιτίες η το αποτέλεσμα στην διαδικασία διάρρηξης των φραγμάτων, ήταν το σήμα κινδύνου, που ήρθε όμως αργά. Ευτυχώς, τουλάχιστον, που η καταστροφή ξεκίνησε ενόσω ήταν ακόμη ημέρα και έτσι οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών μπόρεσαν να φύγουν. Διαφορετικά οι νεκροί θα ήταν εκατοντάδες.

Η καταστροφή ξεσήκωσε αγανάκτηση σε όλη την χώρα και στην περιοχή καταγράφονται μαζικές αντιδράσεις. Η κυβέρνηση του λεγόμενου Εργατικού Κόμματος και η πρόεδρος Ντίλμα Ρουσέφ, υποσχέθηκαν πως θα ζητήσουν αποζημιώσεις από την εταιρία και με αυτές θα γίνουν έργα αποκατάστασης και επανόρθωσης για τους πληγέντες. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως όλες οι κυβερνήσεις είναι υπηρέτες των πολυεθνικών και των βραζιλιάνων καπιταλιστών και η εταιρία θα βρει τρόπο να ξεγλιστρήσει. Στο κέντρο της Μαριάνα εκατοντάδες διαδηλωτές πριν μερικές ημέρες κρατούσαν πλακάτ με το ερώτημα : “Πόσο καιρό θα είμαστε αποικία;”. Και φώναζαν πως θέλουν μια κυρίαρχη χώρα ενάντια στην λεηλασία του ορυκτού πλούτου της. Και στην Βραζιλία, η καταστροφή του περιβάλλοντος δεν έρχεται από τον ουρανό. Προκαλείτε συστηματικά από το σύστημα που θεό έχει το κέρδος και ληστεύει, αντί να αξιοποιεί, την φύση και τους ανθρώπους με μοναδικό σκοπό το κέρδος.

ΑΚΟΥΣΤΕ το τραγούδι του Εμίλιο Ντραγκάο με την Πρισίλα Γκλέντα για την καταστροφή του Ρίο Ντόσε. www.youtube.com/watch?v=j6HF1IlRHSQ&list=PLYp-mbZvuob2Zfr265WnHT7z-608Z61Sm

Quanto Vale? (Μιλώντας για την Βάλε)

Με τους Emílio Dragão και Priscilla Glenda (Djambê)

Ποτάμι της λάσπης, ο Γλυκύς, που τώρα είναι πικρός. Έρχεται από τη Μαριάνα(1), κατέβασε απόβλητα για να φαν και οι κότες, σαρώνει κρεβάτια και όνειρα και όλα τα κουβαλάει στο υπερπέραν. Και μιλώντας για την Βάλε(2), πόσο αλήθεια κοστίζει η ζωή κάποιου ανθρώπου;

Κατέβηκε το τέρας με τη φουσκοποταμιά (εξολοθρεύοντας τα πάντα στο πέρασμά του)
Δεν φοβάται κανέναν (ούτε διερευνητικές επιτροπές ούτε τις αρχές)
Όλη σχεδόν η αρχοντιά(3) (μέσω της χρηματοδότησης της εκστρατείας)
Εξαγοράστηκε με πενταροδεκάρες.

Φύγε από κει, σύντροφέ μου, τα τοξικά σκουπίδια δεν πίνονται.
Η κηροζίνη ούτε παγωμένη δεν πίνεται, δες το επίπεδο αυτού του κόσμου για να καταλάβεις.
Η τηλεόραση δεν λέει κουβέντα, αλλά τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτούς;
Ξέφρενη τραγωδία, πεθαίνουν ζώα, πεθαίνουν άνθρωποι και άλλοι προσπαθούν να κρυφτούν.

"Το ποτάμι; Είναι γλυκό.
Η Βάλε; Είναι πικρή.
Αχ, και να ήταν
Πιο ελαφρύ το φορτίο.

Ανάμεσα στις κρατικές
Και τις πολυεθνικές,
Πόσα αχ για δες!

Το εξωτερικό χρέος,
Το εσωτερικό χρέος,
Το αιώνιο χρέος.

Πόσους τόνους σίδερο
Άραγε εξάγουμε;
Πόσα δάκρυα κρύβουμε
Χωρίς ούτε μια κραυγή;"
............................................................................................

1.Πόλη της πολιτείας Μίνας Ζεράις, έδρα της μεταλλευτικής εταιρείας.
2.Βάλε ντο Ρίο Ντόσε (Κοιλάδα του Ντόσε): η ονομασία της μεταλλευτικής εταιρείας. Η λέξη «vale» επίσης, σημαίνει «αξία».
3.Λογοπαίγνιο με τις λέξεις «realeza» (αρχοντιά) και «real» (το εθνικό νόμισμα της Βραζιλίας).

Την μετάφραση των στίχων, για λογαριασμό του «Αθέατου Κόσμου» έκανε ο Παντελής Παπαδόπουλος