Λονδίνο, Νότινγκ Ντέιλ: Ο πύργος... της κοινωνικής ανισότητας

“Τ’ ότι όμως, στον κύκλο που χάραξαν ο πλούτος, η χαρά κι η πολυτέλεια, τ’ ότι δίπλα στη βασιλική μεγαλοπρέπεια του Σαιν Τζέιμς, στις προσβάσεις του παλατιού του Μπεϊσουότερ που αστράφτει, κι όπου συναντιόνται η παλιά αριστοκρατική συνοικία και η καινούργια, σ’ ένα τμήμα της πόλης όπου το εκλεπτυσμένο γούστο της νεώτερης αρχιτεκτονικής φυλάχτηκε στοχαστικά απ’ του να οικοδομήσει την παραμικρή καλύβα για τη φτώχεια, σε μια συνοικία που φαίνεται να είναι αποκλειστικά αφιερωμένη στις απολαύσεις του πλούτου, ωστόσο εκεί ακριβώς ήρθαν να εγκατασταθούν η αθλιότητα και η πείνα, η αρρώστια και η διαστροφή μ’ όλη τους την ακολουθία από φρικαλεότητες, που κατατρώγουν το ένα σώμα ύστερα απ’ τ’ άλλο, τη μια ψυχή ύστερα απ’ την άλλη!” Το προηγούμενο απόσπασμα είναι από άρθρο των αγγλικών «Τάιμς» στις 12 Οκτωβρίου του 1843. Το παραθέτει ο Φρίντριχ Ένγκελς στο μνημειώδες έργο του για την κατάσταση της εργατικής τάξης στη βικτωριανή Αγγλία. Βρίσκεται στο κεφάλαιο με τίτλο Οι Μεγάλες Πόλεις στο οποίο περιγράφει τις συνθήκες κατοικίας των εργατών στο Λονδίνο και στα άλλα βιομηχανικά κέντρα. Ο άγνωστος συντάκτης, αν και με διαφορετική πρόθεση, μέσα σε λιγοστές γραμμές σκιαγραφεί δύο διαφορετικούς κόσμους στον ίδιο σχεδόν χώρο.



Στα εκατόν εβδομήντα και πλέον χρόνια που μεσολάβησαν από τότε το Νότινγκ Ντέιλ επισκιάστηκε από το γειτονικό Νότινγκ Χιλ στο δυτικό Λονδίνο. Τότε, σε όλη σχεδόν την έκταση κυριαρχούσαν τα χοιροστάσια, τα κεραμουργεία και οι καταυλισμοί τσιγγάνων. Γύρω από τα εργοστάσια ξεφύτρωναν εκατοντάδες παραπήγματα εργατών που έρχονταν από το βορρά και ζούσαν στην αθλιότητα με αντίτιμο ένα ξεροκόμματο. Η επιδημία της χολέρας του 1854 χτύπησε ιδιαίτερα αυτήν την περιοχή, όπως έγραψε ο Ντίκενς. Τότε ο μέσος όρος ζωής εκεί ήταν μόλις τα δώδεκα χρόνια, ενώ γενικά στη μητρόπολη ήταν τα τριάντα επτά! Ακόμη και στα τέλη του 19ου αιώνα η «Λόντον Ντέιλι» έγραφε πως αν υπήρχε είσοδος για τον Κάτω Κόσμο αυτή βρίσκεται στο Νότινγκ Ντέιλ. Από εκείνα τα χρόνια στέκει ακόμη ένας πλίθινος κλίβανος στην οδό Γουόλμερ για να θυμίζει το παρελθόν.

Στο πέρασμα των χρόνων χιλιάδες εσωτερικοί μετανάστες, αργότερα και κυνηγημένοι από άλλες χώρες, όπως Ισπανοί στα χρόνια του εμφυλίου ή νησιώτες της Καραϊβικής, πύκνωσαν τον πληθυσμό. Οι καταστροφές από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς έδωσαν ευκαιρίες για ανοικοδόμηση μέσω δημοτικών συνεταιρισμών και κρατικών προγραμμάτων. Από την δεκαετία του Εβδομήντα, όμως, το σκηνικό άρχισε να αλλάζει. Οι τιμές των ακινήτων πήραν την ανηφόρα και απογειώθηκαν στα θατσερικά χρόνια. Εκεί αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, νοτιότερα στο Κένσινγκτον, οι ακριβές κατοικίες επιβεβαιώνουν πως εδώ ζει ένα από τα πιο πλούσια τμήματα της λονδρέζικης κοινωνίας. Ο βασιλικός δήμος του Κένσινγκτον και Τσέλσι έχει μέσο όρο ατομικού εισοδήματος που ξεπερνά τις εκατό χιλιάδες στερλίνες, ενώ η αξία των ακινήτων έχει φτάσει στις τελευταίες δεκαετίες σε μυθικά ποσά. Τραπεζίτες, ηγετικά στελέχη επιχειρήσεων, πρεσβευτές αλλά και άραβες πρίγκιπες πλειοδοτούν σε αγορές κατοικιών και επαύλεων. Ένα τετραγωνικό μέτρο στο Κένσινγκτον Πάλας Γκάρντεν είναι 165 φορές ακριβότερο από το μέσο όρο στη χώρα!

Δεν άλλαξαν όμως όλα από τον 19ο αιώνα! Κάτι παρέμεινε διαχρονικά επίμονο και στις τελευταίες δεκαετίες της παγκόσμιας κοινωνικής οπισθοδρόμησης απογειώθηκε σε πρωτοφανή διάσταση. Η κοινωνική ανισότητα διατηρεί το εμβληματικό βασίλειό της ακριβώς εδώ. Το Νότινγκ Ντέιλ κρύβει επιμελώς τις σύγχρονες όψεις της κοινωνικής απόρριψης. Η τραγωδία που εκτυλίχθηκε σε ζωντανή μετάδοση με την πυρκαγιά στον Γκρένφελ Τάουερ αποκάλυψε σε μαζική κλίμακα τα τεράστια κοινωνικά χάσματα που διαπερνούν την αγγλική κοινωνία. Στην ίδια πόλη, στην ίδια περιφέρεια, σε διπλανά οικιστικά τετράγωνα, μπορεί να διακρίνει κανείς τη φοβερή κοινωνική ανισότητα. Ο δήμος Κένσινγκτον και Τσέλσι αποτελεί υπόδειγμα. Εντός των ορίων του κατοικεί ένα από τα προκλητικά πλουσιότερα τμήματα της κοινωνικής πυραμίδας άλλα και ένα από τα φτωχότερα. Το Νότινγκ Ντέιλ εισοδηματικά βρίσκεται στο τελευταίο σκαλοπάτι, στο φτωχότερο δέκατο του πληθυσμού της χώρας. Η ανεργία, η παιδική φτώχεια, οι ελλείψεις και οι κακές συνθήκες στέγασης βρίσκονται σε απόλυτη αντίθεση με όσα συμβαίνουν μόλις ένα μίλι νοτιότερα. Οι φλόγες στον Γκρένφελ Τάουερ έκαψαν και τις ελάχιστες αυταπάτες.

Η οργή που ακολούθησε την τραγωδία έχει βαθύτερες αιτίες από τη συνειδητοποίηση για την εγκληματική έλλειψη πυροπροστασίας και τη φτηνή εύφλεκτη ανακαίνιση της πρόσοψης του κτιρίου που έκανε η ιδιωτική εταιρία συντήρησης. Άλλωστε και αυτή η ανακαίνιση με την τεχνική της ενθυλάκωσης έγινε ακριβώς για να κρύψει τη φτώχεια και τις κακές συνθήκες στέγασης. Σε πείσμα των συνεχών διαμαρτυριών της επιτροπής ενοίκων του κτιρίου που προειδοποιούσαν για τους κινδύνους. Η κατοικία των εργαζόμενων στις καπιταλιστικές μητροπόλεις αποτελεί ένα πεδίο άγριας εκμετάλλευσης και κερδοφορίας για το μεγάλο κεφάλαιο.

Σχεδόν δύο αιώνες μετά στο Νοτινγκ Ντέιλ, η κοινωνική ανισότητα, ακόμη και όταν γίνεται προσπάθεια να κρυφτεί πίσω από αστραφτερές προσόψεις, είναι μεγαλύτερη αναλογικά από τα χρόνια του Ενγκελς. Αν υπολογίσει κανείς τις τεχνολογικές και επιστημονικές κατακτήσεις, την αύξηση της παραγωγικότητας της ανθρώπινης εργασίας και του κοινωνικού πλούτου. Το κουφάρι του καμμένου πύργου και οι αμέτρητοι ακόμη δεκάδες νεκροί είναι η τελευταία τραγική υπενθύμιση γι αυτό.


ΕΠΙΣΚΕΦΤΕΙΤΕ τον διαδικτυακό τόπο της ομάδας δράσης των ενοίκων του πύργου, grenfellactiongroup.wordpress.com